Miasto portowe, miasto tysiąca tajemnic oraz prekursor współczesnych kawiarni w Polsce. Poznaj historię kawy. Z Gdańskiem w tle.
Historia kawy w Polsce sięga schyłku XVII wieku. Legenda głosi, że po przegranej Bitwie pod Wiedniem, uciekający w popłochu Turcy zostawili w obozach ziarna kawy. W efekcie Sobieski powrócił do kraju nad Wisłą nie tylko w glorii chwały, ale i z okazałym zapasem kawowych ziaren wśród wojennych łupów. Kawa szybko stała się towarem luksusowym, przysmakiem w dużej mierze zarezerwowanym dla szlachty. Co ciekawe, miała tylu zwolenników, co przeciwników. Twórczość ówczesnych czasów, doskonale oddaje spolaryzowane nastroje:
Poeta, Jan Andrzej Morsztyn napisał bez ogródek:
„Napój, jak brzydka trucizna i jady,
Co żadnej śliny nie puszcza na zęby,
Niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby…”
Na kartach „Pana Tadeusza” możemy znaleźć odmienne stanowisko:
„[przyp.red Idealna kawa] ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu, zapach moki i gęstość miodowego płynu”.
Do końca XIX wieku kawę sprzedawano wyłącznie w postaci surowych ziaren. Warto zauważyć, że nie istniała wówczas instytucja przemysłowych palarni kawy. W efekcie zielone ziarna wypalano w domach – głównie na patelni. Wypalanie kawy jest procesem wymagającym – wiemy to z autopsji. Jesteśmy w stanie wyobrazić sobie, jakich zdolności sensorycznych wymagało wypalenie kawy w domowym zaciszu – bez porad ekspertów rodem z YouTube [sic!]. Niezadowolenie z otrzymywanych rezultatów mogło być jedną z prawdopodobnych motywacja do zakładania „Kaffeehausów” – pierwowzorów współczesnych kawiarni.
Historia kawy z Gdańskiem w tle
Gdańsk jako miasto portowe było prekursorem nowych trendów. Z uwagi na bogato rozwiniętą żeglugę morską, miało dostęp do różnych towarów, w tym kawy. Jak zauważa Andrzej Januszajtis, pierwsze informacje na temat gdańskich kawiarni, opublikowano w rozporządzeniu Rady Miasta datującym na rok 1697. Powyższy dokument nakazywał właścicielom Kaffeehauzów zgłaszać przybycie podejrzanych, obcych gości.
Kolejne wzmianki o gdańskich kawiarniach można spotkać w publikacji pod tytułem „Szczegółowe opisanie miasta Gdańska. (…)”, która datuje na rok 1734. Dzieło zawierało nie tylko barwne opisy gdańskiego życia ówczesnych gdańszczan, ale również praktyczne wskazówki dla anglosaskich turystów.
Jak nadmienia autor:
„Kawiarnie są codziennie tłumie odwiedzane; mają piękne pokoje z obrazami i podłogi wyłożone marmurem. W niektórych z nich jest na tyle pięknie, że zakazano palenia tytoniu w fajkach.„
Zdjęcie pochodzi z zasobów Muzeum Pomorza
Co warte uwagi – pierwsza kawiarnia w Polsce została założona przez Antoniego Mombera – gdańskiego mennonitę. Lokal znajdował się przy ulicy Słodowników 4, w budynku przylegającym do Bramy Żabiej. Relację z pobytu w Kawiarni Mombera, znajdujemy w zapiskach angielskiego dżentelmena:
„Ta kawiarnia, która przewyższa wszystkie inne w Gdańsku, nazywa się Kawiarnią Mummers1 – znajdującą się w budynku przylegającym do bramy, która oddziela Główne Miasto od Starego Przedmieścia. Właściciel i jego rodzina są mennonitami. Na tyłach kawiarni znajduje się kwadratowy plac zamieniony w ogród, gdzie znajduje się wiele pięknych roślin, fontann, piękna woliera, w której ptaki budują gniazda, rozmnażają się i wypoczywają na drzewach, oraz pięknie wymalowane altanki, w których różne grupy mogą spędzić kilka miłych letnich godzin.„
Podsumowując, prawdziwy rozkwit życia kawiarnianego datuje na XVIII wiek. Kawiarnie stały się zarówno miejscem spotkań elit, jak i ośrodkami życia społeczno – kulturalnego. Dywagowano o nowych trendach, czytano na głos gazety i korespondencję, jednocześnie racząc się smakiem modnego trunku. Jako że nie serwowano tam alkoholu, w efekcie Kurhauzy były miejscem, gdzie można było dyskutować o wieściach ze świata bez obawy o utratę reputacji.
Czy wiesz, że nasza autorska mieszanka, kawa Starogdańska, powstała na cześć gdańskiej historii wypalania kawy?
1– autor zrobił w swoim tekście małą literówkę – zmieniając jednocześnie nazwę kawiarni. Chodziło o kawiarnię Mombera (Mombersche Coffée-Haus)
Dodaj komentarz